ΧΥΤΑ-ΑΣΑ-ΧΥΤΥ

Ιωάννινα, 27/1/2011

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΘΕΜΑ: Διατύπωση θέσεων του Δημοτικού Συμβουλίου στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης για τη μελέτη: «Αξιολόγηση θέσεων για τη χωροθέτηση του εργοστασίου επεξεργασίας ΑΣΑ (αστικών στερεών αποβλήτων) Ηπείρου και του Χ.Υ.Τ. υπολειμμάτων»

Στα πλαίσια της υλοποίησης του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Περιφέρειας Ηπείρου, ο οποίος εγκρίθηκε στις 28-12-2004, προβλέπεται η κατασκευή μίας Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων σε ολόκληρη την Περιφέρεια Ηπείρου.

Η Περιφέρεια Ηπείρου συνέταξε τη μελέτη χωροθέτησης του εργοστασίου επεξεργασίας αστικών στερεών αποβλήτων και του νέου Χ.Υ.Τ.Υ., στην οποία αναλύεται διεξοδικά το ζήτημα της διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων στο σύνολο της Περιφέρειας Ηπείρου.

Σε πρώτη φάση, με προηγούμενη μελέτη, αξιολογήθηκαν όλες οι εφικτές τεχνολογικά και οικονομικά μέθοδοι τελικής επεξεργασίας και διάθεσης στερεών αστικών αποβλήτων και κατόπιν ανάλυσης προκρίθηκε η αερόβια μηχανική βιολογική επεξεργασία με ανάκτηση ανακυκλώσιμων και μονάδα αναερόβιας χώνευσης προδιαλεγμένου οργανικού υλικού με παραγωγή ενέργειας. Για την υλοποίηση της μεθόδου απαιτείται η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων (εργοστασίου) και η εξασφάλιση χώρου τελικής διάθεσης υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.).

Σε δεύτερη φάση, με την παρούσα μελέτη διερευνάται η καταλληλότερη θέση εντός της Περιφέρειας Ηπείρου για την χωροθέτηση του εργοστασίου και η τελική διάθεση του υπολείμματος.

Κατ΄ αρχάς καθορίστηκαν οι προτιμητέες περιοχές με το κριτήριο της κεντροβαρικότητας. Σε κάθε έναν από τους Δήμους ορίστηκε ένα θεωρητικό κέντρο βάρους παραγωγής αστικών απορριμμάτων. Εκτιμήθηκε η ποσότητα των παραγόμενων απορριμμάτων σε βάθος 20ετίας από την εκτιμώμενη ημερομηνία έναρξης λειτουργίας των νέων εγκαταστάσεων ανάλογα με τον πληθυσμό κάθε Δήμου. Επίσης υπολογίστηκε η απόσταση μεταξύ των κέντρων βάρους, μέσω της πιο συμφέρουσας διαδρομής. Χρησιμοποιήθηκαν τα μεγέθη «τονοχιλιόμετρο», «σύνολο ετήσιων διανυόμενων χιλιομέτρων από τα απορριμματοφόρα», «συνολικός ετήσιος χρόνος μετάβασης των απορριμματοφόρων» και συντάχθηκαν πίνακες συγκρίσεων. Το αποτέλεσμα της εφαρμογής του κριτηρίου κεντροβαρικότητας καθορίζει ότι οι επικρατέστεροι Δήμοι είναι ο Δήμος Ιωαννιτών, ο Δήμος Δωδώνης, ο Δήμος Ζίτσας και ο Δ. Ζηρού.

Στη συνέχεια συντάχθηκε χάρτης αποκλεισμού των ακατάλληλων περιοχών για τη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων με περιβαλλοντικά, χωροταξικά, γεωλογικά, υδρολογικά, υδρογεωλογικά και τεχνοοικονομικά κριτήρια. Λήφθηκαν υπόψη οι θέσεις οικισμών, αρχαιολογικών μνημείων, οι αποστάσεις από λίμνες, κοίτες ποταμών, πηγές υδροληψίας, από οδικούς άξονες, οι χρήσεις γης, οι περιοχές περιβαλλοντικής προστασίας και άλλα. Ειδικά για τη λίμνη Παμβώτιδα, ολόκληρη η λεκάνη απορροής της αποκλείστηκε από τη χωροθέτηση.

 Εντοπίστηκαν ευρύτερες ζώνες χωροθέτησης κατόπιν επιτόπιας έρευνας, χρήσης χαρτών και λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά του εδάφους και του υπεδάφους, το ανάγλυφο, την ύπαρξη υδροφορέα και το βάθος στάθμης του, κλιματολογικές συνθήκες, τους επικρατούντες ανέμους, την οπτική απομόνωση, την απόσταση από ευαίσθητες χρήσεις, τη λειτουργικότητα, τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις, οικονομικά και κοινωνικά στοιχεία.

Οι ευρύτερες ζώνες χωροθέτησης βρίσκονται εντός του Δήμου Δωδώνης, βόρεια της Εγνατίας Οδού (Ζώνες 1Α 800 στρεμμάτων, 1Β 670 στρεμμάτων, 1Γ 190 στρεμμάτων), εντός του Δήμου Δωδώνης ανατολικά της Εθνικής οδού Ιωαννίνων– Άρτας (Ζώνες 2Α 850 στρεμμάτων, 2Β 1000 στρεμμάτων), εντός του Δήμου Ζηρού δυτικά της Εθνικής οδού  Ιωαννίνων– Άρτας (Ζώνες 3Α 700 στρεμμάτων, 3Β 700 στρεμμάτων, 3Γ 680 στρεμμάτων), στο Δήμο Ζίτσας στη ΒΙ.ΠΕ Ιωαννίνων (Ζώνη 4), στο Δήμο Ζίτσας νότια της Εθνικής οδού Ιωαννίνων – Ηγουμενίτσας (Ζώνη 5 1000 στρεμμάτων), στο Χ.Υ.Τ.Α Βλαχέρνας (Ζώνη 6) και στο Χ.Υ.Τ.Α. Καρβουναρίου (Ζώνη 7). Για κάθε ζώνη χωροθέτησης συντάχθηκε μεγάλος αριθμός εναλλακτικών σεναρίων για τις νέες εγκαταστάσεις, που προβλέπουν είτε χρήση των λειτουργούντων Χ.Υ.Τ.Α. Βλαχέρνας ή και Καρβουναρίου ως Χ.Υ.Τ.Υ., είτε κατασκευή νέου Χ.Υ.Τ.Υ.

Κατόπιν αναλυτικής σύγκρισης μεταξύ των σεναρίων διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν αρκετές επιλογές για τις οποίες το ετήσιο κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων για τους κατοίκους της Ηπείρου δε θα διαφέρει σημαντικά, με τις οικονομικότερες, αλλά και περιβαλλοντικά αποδεκτές λύσεις να προκρίνουν τη χωροθέτηση του εργοστασίου επεξεργασίας αστικών αποβλήτων σε νέα θέση εντός των ζωνών του Δήμου Δωδώνης και την αξιοποίηση των λειτουργούντων εγκαταστάσεων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων στο Καρβουνάρι ή και στη Βλαχέρνα, χωρίς όμως να αποκλείεται η κατασκευή νέου Χ.Υ.Τ.Υ. πλησίον της νέας θέσης χωροθέτησης του εργοστασίου.

Η τελική επιλογή θα γίνει σε επόμενη φάση, κατά την Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Είναι σημαντικό όμως να τηρηθεί η συγκεκριμένη διαδικασία σε ολόκληρη την πορεία της, χωρίς παρεκκλίσεις, με τα κριτήρια που έχουν τεθεί από την Επιτροπή Παρακολούθησης και τους μελετητές και τα οποία περιλαμβάνουν όλες τις ουσιαστικές παραμέτρους για τη συγκριτική αξιολόγηση. Κυρίως να μην ξεχάσουμε ότι πρέπει να φροντίσουμε για το όφελος ολόκληρης της Ηπείρου, να αφήσουμε στην άκρη τυχόν τοπικισμούς και να επιτρέψουμε να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός σε όλα τα στάδιά του το συντομότερο δυνατό, ώστε να προχωρήσει στην πράξη η σύγχρονη διαχείριση των απορριμμάτων στην περιοχή μας.

Ανεξάρτητα από την τελική επιλογή της κατάλληλης θέσης για τις νέες εγκαταστάσεις, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση από τους Δήμους και τις υπηρεσίες τους στην υλοποίηση εκτεταμένων προγραμμάτων ανακύκλωσης στο σύνολο της επικράτειάς τους. Είναι λοιπόν στην ευθύνη μας να οργανώσουμε άμεσα υπηρεσίες αποκομιδής ανακυκλώσιμων υλικών, να διαθέσουμε το κατάλληλο προσωπικό και να προμηθευτούμε εξοπλισμό. Κυρίως οφείλουμε να δημιουργήσουμε συνείδηση ανακύκλωσης στον κόσμο, ενημερώνοντάς τους για τη χρήση διαφορετικών κάδων για τα απορρίμματα. Είναι ακόμα μεγαλύτερη η ευθύνη του Δήμου μας να οργανώσουμε αποτελεσματικά την ανακύκλωση καθόσον ο Δήμος μας είναι ο μεγαλύτερος της Ηπείρου πληθυσμιακά και ο Δήμος με τα περισσότερα παραγόμενα απορρίμματα και συγκεκριμένα συμμετέχει με 29,3% στην ετήσια παραγωγή ΑΣΑ στην Ήπειρο (κατ΄ εκτίμηση 156.000 tn, σύμφωνα με τη μελέτη).

Είναι προφανές  ότι η επιτυχία ενός  συστήματος βιώσιμης  διαχείρισης των ΑΣΑ στην Ήπειρο εξαρτάται σε υπερθετικό βαθμό από την ικανότητα,  τη διαχειριστική ετοιμότητα , την τεχνική επάρκεια,  αλλά και τη πολιτική βούληση του Δήμου Ιωαννιτών να  προγραμματίσει, να αναπτύξει και να υλοποιήσει ένα σύνολο ενεργειών που θα περιλαμβάνει:

-       την ανακύκλωση,

-       την επαναχρησιμοποίηση,

-       την προδιαλογή στην πηγή του οργανικού κλάσματος,

-       την ανάπτυξη υποδομών προσωρινής μεταφόρτωσης των απορριμμάτων  (ΣΜΑ)

-       τη βέλτιστη επεξεργασία των σύμμεικτων απορριμμάτων

-       την ενεργειακή τους αξιοποίηση

-       την υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων

Κυρίαρχα χαρακτηριστικά της βιωσιμότητας του συστήματος διαχείρισης πρέπει να αποτελέσουν τόσο η περιβαλλοντική διάσταση του εγχειρήματος, όσο όμως και η οικονομικότητα αυτού.  Ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες δεν πρέπει να επιβαρύνουμε τον πολίτη με νέα υπέρμετρα ανταποδοτικά τέλη.

ΕΠΕΙΔΗ σε αυτή τη φάση δεν καλούμαστε ούτε να χωροθετήσουμε  το χώρο εγκατάστασης  του εργοστασίου, ούτε του ΧΥΤΥ – αυτό άλλωστε θα γίνει στο επόμενο στάδιο σύμφωνα  με την περιβαλλοντική νομοθεσία και μόνο – αλλά να εκφράσουμε ως Δημοτικό Συμβούλιο την άποψή μας, επί τριών  κυρίαρχων ζητημάτων

-       της διαδικασίας

-       της μεθοδολογίας και των κριτηρίων επιλογής των ευρύτερων ζωνών χωροθέτησης

-       της αναγκαιότητας των υποδομών που απαιτούνται και ειδικότερα ως προς την αναγκαιότητα δημιουργίας και νέου ΧΥΤΥ μαζί με το εργοστάσιο επεξεργασίας των απορριμμάτων

χωρίς αυτό να συνεπάγεται ότι δεν μπορούμε να εκφράσουμε τυχόν υποδείξεις ή παρατηρήσεις για παραλείψεις ή αστοχίες της μελέτης

ΕΙΣΗΓΟΥΜΑΙ στο Δημοτικό Συμβούλιο τη λήψη της ακόλουθης απόφασης:

1. Το ζήτημα της  διαχείριση των απορριμμάτων στην Ήπειρο πρέπει να επιλυθεί  το συντομότερο δυνατό, με την α΄θμια τοπική αυτοδιοίκηση σε ρόλο ανάληψης των ευθυνών της και όχι αποποίησης αυτών, σαν απλός θεατή ή σχολιαστής των εξελίξεων

2.  Η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης  αφενός, όσο και η συγκρότηση της Επιτροπής παρακολούθησης και επίβλεψης της μελέτης αφετέρου – η οποία απαρτίζεται από τον Πρύτανη, εκπρόσωπο του ΤΕΕ, τους Προέδρους των 4 ΦοΔΣΑ και υπηρεσιακά στελέχη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης- διασφαλίζει στο μέγιστο τη συναίνεση, την επιστημονική εγκυρότητα  της μελέτης, αλλά και την αξιοπιστία της διαδικασίας, χαρακτηριστικά τα οποία  θα πρέπει να τηρηθούν  και στη συνέχεια, απορρίπτοντας λογικές πολιτικού κόστους ή/και αποκρούοντας πιθανές παρεμβάσεις στο όνομα των τοπικών κοινωνιών.

3. Η παρούσα μελέτη τόσο στην πρώτη της φάση τους, κατά την οποία εξέτασε και κατέληξε στην ενδεικνυόμενη τεχνολογία επεξεργασίας των απορριμμάτων στην Ήπειρο, όσο και στην παρούσα που αφορά την αξιολόγηση θέσεων για τη χωροθέτηση των αναγκαίων υποδομών επεξεργασίας των απορριμμάτων στην Ήπειρο:

- κινείται στη σωστή κατεύθυνση αφού αποτελεί ένα ολοκληρωμένο και βιώσιμο σχέδιο διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ήπειρο

- παρουσιάζει με σαφήνεια αλλά και πληρότητα μια επιστημονική μεθοδολογία  η οποία αποσκοπεί στη συγκριτική αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων επιλογής των ευρύτερων ζωνών χωροθέτησης, καθώς και δημιουργίας ή μη νέου ΧΥΤΥ,  επιτρέποντάς μας ως Δημοτικό Συμβούλιο να την αξιοποιήσουμε ως εργαλείο, προκειμένου να λάβουμε  τις βέλτιστες για τους πολίτες, με οικονομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, αποφάσεις.

4. Αποδέχεται ως μη συμφέρουσα, σύμφωνα και  με τα συμπεράσματα της μελέτης, την κατασκευή εργοστασίου επεξεργασίας απορριμμάτων με νέο ΧΥΤΥ, καταργώντας τις υφιστάμενες υποδομές σε ΧΥΤΥ που εξετάζονται στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης.

5. Προκρίνει ως συμφερότερο οικονομικά και περιβαλλοντικά  το σενάριο της αξιοποίησης των υφιστάμενων ΧΥΤΑ Καρβουναρίου και Άρτας για την υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων και την κατασκευή του εργοστασίου επεξεργασίας σε θέση που θα ανήκει σε έναν από τους τέσσερις κεντροβαρείς  Δήμους της Ηπείρου, όπως  αυτοί προκύπτουν από τα αποτελέσματα της μελέτης.

6. Δεν προκρίνει ως συμφέρων το σενάριο αξιοποίησης των  υφιστάμενων ΧΥΤΑ Καρβουναρίου και Άρτας για την υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων σε συνδυασμό με τη δημιουργία νέου ΧΥΤΥ,  γιατί σε μια τέτοια περίπτωση:

-      θα  ήταν πολύ δυσκολότερη η επίτευξη κοινωνικής συναίνεσης 

-      θα καθυστερούσε πολύ περισσότερο η κατασκευή του εργοστασίου με αποτέλεσμα η ποιότητα (οσμές, στραγγίσματα κλπ) και η ποσότητα των απορριμμάτων που θα οδηγούνταν στις υφιστάμενες υποδομές για ταφή (ΧΥΤΑ) να προκαλούσε μεγαλύτερη σε μέγεθος και σε διάρκεια  περιβαλλοντική επιβάρυνση

-      θα δημιουργούνταν ανυπέρβλητα προβλήματα χρηματοδότησης των εγκαταστάσεων ενός νέου ΧΥΤΥ, αφενός γιατί η εναπομένουσα  δυναμικότητα  των δύο υφιστάμενων ΧΥΤΑ, σύμφωνα με την περιβαλλοντική τους αδειοδότηση, αλλά και τα στοιχεία της μελέτης,  επαρκεί τουλάχιστον έως το 2034 και αφετέρου γιατί οι υφιστάμενες υποδομές χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ

7. Οι μελετητές θα πρέπει να λάβουν υπόψιν τους τα συμπεράσματα, αλλά και τις επιστημονικά τεκμηριωμένες απόψεις ή υποδείξεις που θα εκφραστούν από τους αυτοδιοικητικούς φορείς κατά τη φάση της διαβούλευσης διασφαλίζοντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη συναίνεση, χωρίς όμως να προκαλούνται εκπτώσεις στην επιστημονική εγκυρότητα της μελέτης.

8. Κατά την επόμενη φάση της Προμελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, όπου αξιολογούνται με τεχνικά, περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια οι προτεινόμενες θέσεις – οικόπεδα , να προηγηθεί η έκφραση γνώμης από τις αρμόδιες κατά το νόμο υπηρεσίες και να στη συνέχεια να γίνει από τους μελετητές η κατάταξη των θέσεων με τη μέθοδο της πολυκριτηριακής ανάλυσης, προκειμένου να αποφευχθούν πιθανές αστοχίες, που θα οδηγούσαν σε επανακατάταξη των θέσεων και σε τρώση της αξιοπιστίας της μελέτης, φαινόμενα που ζήσαμε στο παρελθόν.   

Ο Αντιδήμαρχος Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, Ανακύκλωσης, Πράσινης Ανάπτυξης και Καινοτομίας Θωμάς Μπέγκας